Een moment van plezier in een kale omgeving

Het A&O Hostel in Amsterdam Zuidoost is omgebouwd tot noodopvang voor ongeveer 850 mensen. Een mix van gezinnen en alleenstaande mannen van allerlei culturen en verschillende talen zwermen door en rond het gebouw. Voor ongeveer 160 kinderen is dit hun tijdelijke thuis, soms al maanden. Het is een kale wereld die niet uitnodigt om te spelen. Medewerkers en vrijwilligers doen er alles aan om er voor de jongste bewoners het beste van te maken. Maar eenvoudig is dat niet in deze weinig kindvriendelijke omgeving.

Het jaarlijkse Zomerfestival, boordevol activiteiten, moet de zomersaaiheid even doorbreken. Kinderen scheuren op fietsjes over een parcours, vergapen zich aan de lama die zich achter het hek van een mobiele kinderboerderij met een puf uitstrekt en staan geduldig in de rij voor een portie poffertjes.

Dan verschijnt een wonderlijk drietal. CliniClown Kers met een keukentrap onder haar arm, Jop in een zwierige cape van tientallen stropdassen, Pula duwt een ouderwetse kinderwagen waar muziek uit klinkt. “Hallo, hallo”, knikken ze vriendelijk naar de bewoners. Verwondering alom, wat is dit nou weer? Kers klimt op de keukentrap om het terrein beter te kunnen overzien. Twee meisjes gaan er ondertussen giechelend vandoor met de spannende kinderwagen. Een jongen stapt op Jop af en geeft de clown een dikke knuffel, ze laten elkaar even los en pakken elkaar meteen weer stevig beet. Hij doet zijn ogen dicht en geniet zichtbaar van het contact. Een onverwachte interactie die zomaar op zijn pad komt.

De clowns zetten met een sliert kinderen koers naar een geïmproviseerd theatertje aan de zijkant van het gebouw, niet meer dan twee kleden met wat kussens en bankjes. De kinderen ploffen neer. Ze worden direct opgenomen in een wereld van plezier. Gebiologeerd kijken ze naar de clowns die elkaar een stoere high five proberen te geven. Mis! Weer mis! De jongen die eerder zo genoot van een knuffel, springt het toneel op en doet het voor. Oh zo moet het! De rest van de voorstelling staat hij als een vierde speler met een brede glimlach naast de clowns.

Jop haalt een rol tape tevoorschijn en deelt ‘kaartjes’ uit voor de voorstelling. Een jochie plakt het stukje tape op zijn neus. De fantasie werkt. Pardoes is hij ook een clown! Dan wordt de ‘circustent’ opgebouwd, de clowns houden de veelkleurige gestreepte rok van Kers boven hun hoofd. “In de tent, in de tent, het is zo leuk als jij er bent”, zingen ze. Alle kinderen springen het podium op, dringen onder het doek.

De Oekraïense Julia kijkt vanaf de zijlijn genietend naar haar dochter Valeria, het enige blonde koppie in het publiek. Julia vertelt dat Valeria het zwaar heeft in de weinig inspirerende omgeving die al maanden hun thuis is. Door de taalbarrière voelt ze weinig verbondenheid met leeftijdgenoten in de noodopvang. “De andere kinderen spreken Arabisch of Afrikaans en praten alleen met elkaar. Dat maakt het erg moeilijk voor haar. Zij hangt er een beetje bij, ik zie dat ze eenzaam is en dat doet mij ook pijn.”

Afleiding is er op normale dagen nauwelijks in deze weinig inspirerende omgeving. “Ze heeft niets om mee te spelen en elke dag is hetzelfde. Haar dagen bestaan daardoor uit tv kijken op de kamer en hangen. Eindeloos hangen.” De afleiding van CliniClowns en de andere activiteiten zijn zeer welkom voor haar dochter, zegt Julia. “Het is een blije dag. We vergeten onze zorgen. Ik zie Valeria voor het eerst in lange tijd weer eens onbezorgd genieten.”

De persoonlijk begeleiders leunen glimlachend tegen een muur. Zij zien hoe de clowns alle kinderen even persoonlijk aandacht geven. “Dat krijgen ze hier normaal nooit. Er is weinig structuur en veel onrust. Dit is een moment van focus, een kans om mentaal tot rust te komen. De sprookjesachtige act, de kleurrijke kostuums, ze kunnen even vergeten waar ze zijn.”

Na de voorstelling puffen Pinie (Pula), Joscha (Jop) en Anne (Kers) uit. Ze zijn blij dat ze de kinderen een moment van plezier konden bieden. Joscha zag hoe de kinderen smachten naar een uitlaatklep en de kans om even te ontsnappen aan de dagelijks werkelijkheid gretig pakken. “Ze lieten zich zo makkelijk verleiden om mee te doen, een kleine uitnodiging was al genoeg.” Het plezier dat de clowns brengen sloeg goed aan, zag ze. “Ik voelde zo veel betrokkenheid. Pret, even gezien worden. Al die dingen die voor Nederlandse kinderen gewoon zijn, kwamen ze bij ons halen.” Pinie: “Het voelt als een cadeau dat we voor ze uitpakken. Ik zag verwondering, ze slurpten het op met hun ogen en lichaamstaal.”

Artistiek leider Hans Thissen is mee om te kijken wat het effect is van het spel op deze voor CliniClowns nieuwe doelgroep: “Normaal spelen wij voor kinderen met een ziekte of beperking. Deze kinderen zijn natuurlijk niet ziek. Maar ze hebben soms wel mensen verloren, zijn ontheemd, zien hun vader en moeder in een moeilijke situatie. Stress alom. Wij brengen hier vandaag wat positieve interactie en plezier, een moment zonder zorgen.”

Ondertussen ligt een klein meisje, dat tijdens de voorstelling nog vrolijk tussen de clowns danste, in diepe slaap. Op een poef, midden op het toneel. Iemand heeft haar liefdevol toegedekt. CliniClown Kers kijkt vertederd naar het meisje. Nog even wachten dan maar, voordat het spektakel weer begint voor de volgende groep.