‘Na het bezoek zijn onze bewoners rustiger en toegankelijker’

Met een vol kledingrek komen CliniClowns Bes en Kees de woonkamer binnen, althans, dat proberen ze. Onhandig botsen ze tegen de deurpost op, na wat moeizaam gestuntel parkeren ze het rek in de huiskamer. Wat is dit nou weer, zie ik de bewoners denken. “Ik ga niks passen hoor, wat is dit voor flauwekul”, klinkt het. De clowns besluiten de kleren dan maar zelf aan te trekken, ook dat gaat weer klunzig.

Een bewoonster die vroeger in de zorg werkte, bekijkt het gestuntel meewarig. “Hebben jullie hulp nodig?” Ze staat op om Bes en Kees een handje te helpen, en al snel is ze zelf een jas aan het passen. Een andere vrouw voegt zich bij haar. “Je moet wel met beter spul komen hoor”, zegt ze vermanend tegen de clowns. “Dit zou ik nooit kopen.” Maar ja hoor, ook zij probeert een jas uit het rek.

Weer andere bewoonster bekijkt het schouwspel van een afstand. Van haar hoeft deze poespas niet, mompelt ze. Clown Bes pakt een zachte witte jas en gaat naar haar toe. “Voel eens.” De vrouw steekt haar hand uit en aait het nepbont. “Lekker zacht, net een konijn.” Bes doet haar gezicht tegen de mouw en komt wat dichterbij. De vrouw spiegelt haar beweging en hun voorhoofden raken elkaar. Er is contact, zo mooi.

Dit soort momenten raken mij diep. Ik werk als coördinator activiteit en welzijn bij Villa Gardiaan in Dongen, een woonvorm van Stepping Stones voor mensen met beginnende en gevorderde dementie. Sinds een jaar komen de CliniClowns een of twee keer per maand bij ons langs. De eerste keer twijfelde ik of het zou passen bij onze bewoners die wat minder ver in het ziekteproces zijn. Toen herinnerde ik me hoe mijn zoontje, die vroeger vaak in het ziekenhuis lag met astmatische klachten, genoot van de clowns. Ik dacht: we moeten het proberen.

Na de eerste keer was ik verkocht. Het is uniek, je ziet dingen gebeuren die je totaal niet verwacht. Zelfs bij mensen die in het begin terughoudend zijn, vinden de clowns bijna altijd een kleine opening. Ze nemen een beetje afstand, geven ruimte. Vanzelf worden de bewoners dan toch nieuwsgierig en gaan zich vaak alsnog in het spel mengen. Spel is voor mij trouwens niet het juiste woord, het is een beleving. Soms een soort flirt op een ondeugende en onschuldige manier. Het doet iets met onze bewoners. Een buitenstaander zou het misschien niet eens opmerken, maar ik wel door mijn jarenlange ervaring met mensen met dementie.

Ik herinner me een ander mooi moment tussen clown Bes en een vrouw die al ver in het ziekteproces was. Op een gegeven moment zaten ze neus tegen neus tegenover elkaar. De vrouw had haar ogen wijd open. Het zag er een beetje vreemd uit, maar toen haar dochter het later op een foto zag, begon ze te stralen. Precies dat deed zij vroeger altijd met haar moeder: neus tegen neus met wijde ogen. Voor die dochter was het alsof ze heel even haar moeder terugzag zoals ze was. Kippenvel!

Na het clownsbezoek merk ik altijd dat bewoners nog een tijd in dat gevoel blijven zitten, ze zijn vaak wat serener en toegankelijker. De glimlach komt iets sneller. Een stukje van de levensvreugde die de clowns brengen, blijft altijd hangen.