‘Je komt binnen met niks maar in het spel ontstaat opeens van alles’

In het ziekenhuis in Terneuzen loop ik met clownsmaatje Teun de kamer in van een jongen van een jaar of zeventien. Komen jullie countrymuziek maken?’, vraagt hij, wijzend op onze instrumenten, mijn banjolele en de kleine saxofoon van Teun. Hij houdt van Elvis Presley, vertelt hij. Oké dan! We spelen wat van Elvis, hij begint mee te zingen, de ziekenhuiskamer is opeens een karaokebar. Ik open de deur zodat de tonen de gang op zweven, in een mum van tijd staat de kamer vol verpleegkundigen, iedereen doet mee. ‘Als ik dit had geweten, was ik veel eerder naar het ziekenhuis gegaan’, zegt de jongen met een grote lach. Typisch weer zo’n dag waarop ik ook verrast word door waar het spel ons brengt. Je komt binnen met niks en er ontstaat van alles.

Voordat ik hier ging werken had de CliniClowns nog nooit in actie gezien, maar ik voelde dat het weleens heel goed bij mij zou kunnen passen. Ik werkte vroeger met kinderen met een verstandelijke beperking, studeerde maatschappelijk werk en heb een mimeopleiding gedaan. In dit werk komt alles samen wat ik eerder deed. Ik was al veertig toen ik clown werd, ik heb die tijd kennelijk nodig gehad, zo voelt het.

Mijn clownspersonage Mimus is eigenlijk het lichte deel van Martin. Mimus relativeert, en bekijkt alles van de humoristische kant, die lichtheid van de clown neem je als het ware een beetje over in het dagelijkse leven. Mimus is een clown van weinig woorden, fysiek en beweeglijk, hij overschat zichzelf vaak. ‘Ik heb het nog nooit gedaan dus ik denk dat ik het wel kan, dat motto van Pippi Langkous gaat ook op voor Mimus.

Ik speel voor de CliniClowns App, in ziekenhuizen in Goes en Terneuzen, bij kinderen met een beperking in Zaamslag en voor mensen met dementie. Op de app, waar kinderen kunnen inbellen met de clowns, doe ik op vrijdagmiddag De 5 uur show vanuit mijn eigen atelier. Ik ben ook kunstenaar, dus Mimus schildert dan, in een kwartier probeer ik het werk af te krijgen, zo behandel ik op een speelse manier ook wel een kunstenaar of stroming. Er is een vaste club van kinderen die meedoet, sommigen schilderen lekker mee. Die app heeft voor kinderen die vaak thuis zijn door ziekte of beperking een dagelijks belang, net als voor hun ouders. Met sommige kinderen heb je soms lange periodes contact. Je merkt dan hoe belangrijk je kan zijn voor iemand anders.

Zo is er dat meisje van twaalf die ik ken uit het ziekenhuis en van de app, als we de gang binnenkomen met een muziekje hoor ik haar al roepen: Mimus! Van zo’n mooi welkom gaat mijn hart open. Ze is zo dol op de clowns, dagelijks stuurt ze wel berichtjes via de app.

In het ziekenhuis vertelde ze ons dat het niet goed met haar ging, ze kreeg thuis palliatieve zorg. Toen haar moeder hoorde dat we soms ook huisbezoekjes doen, waren we meer dan welkom. Het is voor het meisje een grote verrassing als clowns Beer en Mimus opeens op de stoep staan. Omdat het zo vertrouwd voelt, zit ze al snel volledig in het spel. Ze hypnotiseert ons en haar knuffels, laat ons gekke bewegingen maken. We geven haar bewust zoveel mogelijk de regie, qua zorg moet ze altijd al van alles, een infuus, een prik, onderzoeken ondergaan. Als de clowns er zijn krijgt zij de touwtjes in handen, geeft zij sturing, zij bepaalt wat er gebeurt. Zo mooi, even sta je niet stil bij haar situatie, even is ze weer gewoon een speelgraag, vrolijk meisje.

Ook als we spelen voor mensen met dementie worden we dagelijks verrast door de reacties. De clown brengt met de juiste benadering het speelse in de mens naar boven, ook bij iemand met dementie. Dan kunnen de mooiste dingen gebeuren.

In een verzorgingshuis drinken we koffie met bewoners. Een bewoonster zit helemaal in zichzelf gekeerd in een rolstoel, een kleedje over zich heen. Ze is al een hele tijd die verstilde persoon, ze lijkt wel een standbeeld, zo doodstil zit ze. We gaan toch naar haar toe, spelen een klein liedje, speciaal voor haar. Opeens zien we wat beweging in haar handen onder het dekentje. Vervolgens gaan haar wenkbrauwen omhoog, het lijkt minuten te duren, zo traag gaat het. Dan gaan ook haar ogen heel langzaam open. Twee helderblauwe ogen kijken ons aan. Scherp. Een half uur lang is ze wakker en alert, een lach op haar gezicht, ze geniet van de aandacht.

Een van de verzorgenden kijkt met tranen in de ogen toe hoe ze onze neuzen probeert aan te raken, ze is vol in contact. Dan sluiten haar ogen weer, ze is weer dat standbeeld. Maar de mooie momenten met die mevrouw vergeet ik nooit meer.