Samenwerking Ziekenhuis Rijnstate en CliniClowns: hoe spel en zorg hand in hand gaan

Ellen (CliniClown Pom) ziet dagelijks hoe belangrijk het is om kinderen spel en ontspanning te bieden. “Een kind moet kind kunnen blijven, als hij binnenkomt in het ziekenhuis en als hij weer naar buiten gaat. En de samenwerking van CliniClowns met de zorg is daarin heel belangrijk.” 

Die samenwerking krijgt steeds meer vorm. Afgelopen maart draaiden Rijnstate en CliniClowns een pilot waarin onze clowns iedere werkdag aanwezig waren. Op meerdere plekken in het ziekenhuis — van de dagbehandeling tot de spoedeisende hulp — speelden zij een actieve rol om de zorgprofessionals te ondersteunen in de begeleiding van kinderen tijdens spannende momenten, zoals het plaatsen van een infuus of de voorbereiding op een operatie. 

“Hoe minder stress een kind heeft, hoe makkelijker hij een behandeling ondergaat”, zegt Ellen. “Als wij daarin iets kunnen bijdragen, willen we dat natuurlijk heel graag doen.” 

Bewuste inzet en afstemming 

Om optimaal te kunnen bijdragen aan het reduceren van angst en stress, wordt nauw samengewerkt en afgestemd met de medisch pedagogisch zorgverleners. Zij weten als geen ander wat elk kind nodig heeft en wat de CliniClowns kunnen toevoegen. 

“De CliniClowns zorgen in een medische setting juist voor een stukje verwondering en nieuwsgierigheid,” vertelt medisch pedagogisch zorgverlener Maartje van Gemert. “Even een glimlach bij kinderen op het gezicht. Voor de CliniClowns is het soms heel makkelijk om te kijken, wat doet een kind. En een kind kan daar mooi op inspelen door te zeggen: ‘ik wil dat je dit doet’. En dat gevoel van controle is super waardevol, dan kun je veel meer dan dat je dacht dat je kon.” 

Sigrid Bouma, teammanager van het Kindercentrum in Rijnstate, beaamt het belang van een goede samenwerking: “De CliniClowns worden heel erg bewust ingezet en kunnen ook heel goed afstemmen met de zorgmedewerker. Wat is er op dat moment nodig bij dat kind.” 

Samen sterker in de behandelkamer 

Voor Martijn Schrama, kinderarts bij Rijnstate, brengt de samenwerking een bijzondere dynamiek. “Je gaat ineens sámen de kamer in, waarbij de CliniClowns het spel leiden en ik — net als de ouders — een bijrol heb. Soms schakelen de clowns even om ruimte te maken voor een onderzoek en dan spelen we daarna weer door. Je raakt heel snel op elkaar ingespeeld, dat voelt ontzettend prettig.” 

Unieke rol van de clown 

Volgens Schrama zit de kracht van CliniClowns in hun unieke rol. “Ze staan aan de kant van het kind, buiten de protocollen. Juist omdat de clowns niets van het kind vragen, kunnen ze veel betekenen in traumavrije zorg.”  

Volgens kinderarts Inès von Rosenstiel zijn de CliniClowns onmisbaar. “Zij kunnen iets wat wij niet kunnen: de kinderen écht raken. Ze geven kracht aan de patiënt en de ouders.” 

Onderzoeken wat écht werkt 

De pilot in maart liet zien hoe waardevol het is om CliniClowns structureel en gericht in te zetten op momenten van stress, pijn of angst. Samen met Rijnstate onderzochten we wanneer onze aanwezigheid de meeste impact heeft. Daarbij werden ook metingen gedaan naar de effecten van deze aanpak, zodat we samen met de zorgprofessionals leren hoe we kinderen nog beter kunnen ondersteunen. Het succes van de pilot heeft erin geresulteerd dat de samenwerking in Rijnstate geleidelijk wordt geïntensiveerd met als doel om uiteindelijk structureel dagelijks te spelen.  

Minder angst, meer veerkracht 

Wat Rijnstate en CliniClowns verbindt, is de overtuiging dat goede zorg niet alleen draait om de behandeling zelf, maar ook om de emotionele beleving van kinderen. We blijven samenwerken om angst, pijn en stress te verminderen. Want door spel en zorg te verbinden, ontstaat er rust bij kinderen, vertrouwen bij ouders en ruimte voor zorgverleners om hun werk beter te doen. 

Of zoals Ellen het mooi verwoordt: “Een kind moet kind kunnen blijven. Daar doen we het samen voor.”