‘Je zag dat er een muur werd doorbroken’

Een van onze bewoners kan zomaar gaan schreeuwen en trekt soms gezichten waaraan je moeilijk kunt aflezen hoe hij zich voelt. Laatst ging CliniClown Waldo rustig tegenover hem zitten. Er ontstond een staarwedstrijd. Als meneer een gekke bek trok, deed hij hetzelfde. Dat werkte zo goed. Je zag dat er een muur werd doorbroken. Sindsdien gebruikt een van mijn collega’s soms dezelfde techniek. Opeens vinden we wel aansluiting bij die bewoner. Dat soort dingen leren we echt van de clowns.

Marcel en Hans, oftewel Waldo en Flip, komen al jaren elke maand bij ons in Zonnehuis Majella. Ze gaan dan alle woonkamers af. Ik loop mee en geef wat informatie: “Bij haar moet je echt in dat oor praten, anders krijgt ze er niets van mee.” Als ik weet dat een bewoner op zijn of haar eigen kamer zit, maar de afleiding goed kan gebruiken, wijs ik de clowns daarop. Doordat ze hier zo vaak komen, hebben ze dat zelf vaak al door: “Waar is die mevrouw eigenlijk? Ik zie haar niet.” Ze zijn alert.

Toen ik hier net werkte en hoorde dat ze kwamen, dacht ik eerst: CliniClowns, die zijn toch alleen voor kinderen? Ik was positief verrast toen ik ze de eerste keer in actie zag. Het effect is bij iedere bewoner anders. De laatste keer maakten ze een rondje door de huiskamer om iedereens kleding te inspecteren. “Heeft u dat zelf gebreid?”, vroegen ze aan een bewoonster met een wit vest. Je zag meteen het plezier bij die mevrouw, haar handen gingen in de lucht. Zij laat zich echt graag entertainen. Anderen vinden zo’n clown gewoon gek en laten dat ook merken.

Omdat ‘onze’ clowns allebei wat ouder zijn, vinden ze aansluiting bij de bewoners. Ze kunnen putten uit hun eigen levenservaring en makkelijk levelen met de doelgroep. Ze werken vaak met de simpelste dingen. Een luchtje spuiten op een bloem van crêpepapier waardoor het verandert in een heerlijk geurende roos. Sommige bewoners gaan helemaal mee in zo’n verhaal, anderen zie je denken: waar ben jij mee bezig? Dat verschil vind ik juist zo mooi. De clowns zijn respectvol. Als bewoners niet mee willen doen, laten ze hen gewoon met rust. Vaak zie je iemand dan van een afstandje toch meekijken.

Alles mag als de CliniClowns hier zijn. Hier wonen bewoners met allerlei vormen van dementie in verschillende gradaties bij elkaar. Sommigen worstelen met hun achteruitgang. Ze hebben het gevoel dat ze nog aan verwachtingen moeten voldoen. Bij de clowns is er geen verwachtingspatroon. Je mag zijn wie je bent, het maakt niet uit hoe je reageert. Alles is oké. Als zij er gek uit mogen zien, mag ik er ook gek uitzien. Als zij iets geks mogen zeggen, mag ik dat ook. Dat werkt bevrijdend.