‘Als clown vind je meestal wel een manier om die ander te bereiken’

“Soms bouw je als CliniClown een geschiedenis op met een kind. Als ze langdurig behandeld moeten worden zie je ze soms jarenlang. Overigens ben je vaak net zo belangrijk voor kinderen die maar kort in het ziekenhuis zijn. Ook kleine ingrepen kunnen veel impact hebben, daar ben ik me altijd zeer bewust van.

Een jongen zie ik misschien wel al een jaar of twaalf, omdat hij regelmatig in het ziekenhuis zit voor een bloedtransfusie. Hij is nu bijna puber, maar nog steeds vindt ‘ie het hartstikke leuk als we langskomen. Toen hij jonger was, had hij altijd de grootste lol als hij ons moest uitleggen hoe dingen werken. Dat goochelen lukte die klunzige clowns natuurlijk niet, hij liet dan wel even zien hoe het moest.

Nu deze jongen wat ouder is, gaan mijn clownsmaatje en ik mee met zijn niveau, je groeit met elkaar. In coronatijd stuurden we hem filmpjes om zo toch het contact te onderhouden. Binnenkort krijgt hij een pittige operatie. We hebben nu al met hem afgesproken dat we dan weer filmpjes sturen. We voelen vertrouwd voor hem.

Het is mooi als je zo van betekenis kunt zijn. Ik speel al bijna dertig jaar als CliniClown Gigi en vind het vak nog net zo fantastisch als in het begin. Het is als het leven zelf: je ziet moeilijke dingen, je hebt mooie ontmoetingen, hier een lach, daar een traan. Verdriet, vreugde, het mag, alles hoort erbij.

Ik speel in ziekenhuizen, in een instelling voor kinderen met ingewikkeld gedrag en op de CliniClowns App. Ook op de app zie je vaker dezelfde kinderen, je weet daardoor steeds beter wat ze leuk vinden. Zo is er dat jongetje met epilepsie dat vooral houdt van actie. Ik roep zijn naam een paar keer lekker hard, hij zit dan helemaal te glimmen. Maar vervolgens ook: even pauze houden, in- en uitademen, niet de hele tijd op 200 procent spelen. Doseren.

Mijn clownspersonage Gigi is een clown van weinig woorden. En van woordgrappen. Pubers willen vaak wat meer tekst, maar ik probeer het altijd te beperken, emoties uit te beelden en aan te sluiten op de behoefte van een kind. Je voelsproeten staan voortdurend uit om aan te voelen wat nodig is. Ik wil het kind de eigen kracht laten voelen, in het spel is het kind vaak machtiger en krachtiger dan de clown. Spelen voor pubers is ook een leuke uitdaging. Je vindt als clown altijd wel een weg om die ander te bereiken.

Al een paar jaar spelen we voor een jongen van een jaar of zeven die een dwarslaesie heeft. Laatst had ik een nieuw instrumentje, een fluitje in de vorm van een schuiftrompetje. Mijn clownsmaatje en ik kwamen als een fanfare zijn kamer binnen. ‘Dat is geen echt instrument!’ riep hij meteen. ‘Ja hoor, het is een schuiftoeter.’ ‘Nee!!! Een schuiftoeter bestaat niet!’ In het spel is hij altijd slimmer, hij weet alles beter en kan alles beter. Hij vindt het bovendien prachtig om ons alle kanten op te sturen. Wij houden de regie, maar in zijn beleving heeft hij de touwtjes in handen, dat is belangrijk voor hem.

Ook als een situatie erg zwaar is, probeer je als clown in de lichtheid te blijven. In het ziekenhuis werden we aangesproken door een moeder, haar verstandelijk beperkte dochter lag op sterven. Haar moeder herkende mijn clownsmaatje Holala. Zij had vaak voor haar gespeeld en inmiddels hadden ze echt een band opgebouwd. Moeder vroeg ons daarom nog een keer langs te komen, alleen nu op de volwassenenafdeling.

Het meisje was ontroerd toen ze ons zag en begon over die clownsbezoeken van vroeger te praten alsof het gisteren was gebeurd. Ze zei ook: ‘Weten jullie wel dat dit de allerlaatste keer is dat jullie mij zien?’ We knikten. Holala vroeg haar hoe dat voelde. ‘Bevrijdend en verdrietig’, antwoordde ze. Het werd een intiem afscheid met een gouden randje. Alles mocht er zijn, ons spel, het naderende einde, haar openheid daarover. Zwaarte en lichtheid tegelijk. De arts bleef meekijken en meedoen, het meisje voerde ons snoepjes. Zo vertrokken we: met een mond vol dropjes."