‘Als ik er ben, is er niets dat moet’

“Met mijn clownsmaatje ben ik voor de derde keer op bezoek op een groep van jonge kinderen met bijvoorbeeld autisme. We plannen altijd een reeks van drie of vier bezoeken, omdat kinderen met autisme meer tijd nodig hebben. Ze moeten begrijpen wie je bent voordat ze toenadering zoeken.

Het jongetje van een jaar of vijf dat vandaag bij het raam zit, heb ik de vorige keren al van een afstand bestudeerd. Ik ken zijn routine waarbij hij iedereen ontwijkt die in een cirkel van twee meter bij hem in de buurt komt. Daardoor is hij eenzamer dan de andere kinderen.

Tijdens dit bezoek zit hij met zijn gezicht naar het raam gekeerd. Ik ga rustig achter hem staan met een felgekleurd doekje in mijn hand. Langzaam laat ik het voor zijn gezicht wapperen. Ik neem er ruim de tijd voor. Opeens drukt hij het doekje met zijn hand hard tegen het raam. Ik ga rustig naast hem zitten. Omdat hij je nooit aankijkt, moet ik nu echt voelen of het goed is wat ik doe.

Uit mijn tas pak ik een zachte siliconenspons met een soort flubbers eraan die lekker aanvoelen. Ik wrijf ermee over mijn arm. Vanuit mijn ooghoek zie ik zijn nieuwsgierigheid, voorzichtig leg ik de spons in zijn hand. Hij strijkt ermee langs zijn arm, zoals hij mij zag doen. En dan tegen zijn gezicht. Ik zie dat hij het prettig vindt. Ik pak nog een spons erbij en spiegel hem. Het duurt minuten. En dan opeens draait hij zich om, kijkt me aan en geeft me een warme knuffel. Direct daarna loopt hij weg, terug in zijn routine van lopen en ontwijken. Wat een mooi moment. Dat hij zelf besluit om mij om na deze lange aanloop fysiek te bedanken.

Dat je bij elke doelgroep een ander spel moet geven, vind ik mooi aan mijn werk als CliniClown. Bij de een focus je op zintuigelijke prikkels, bij de ander kun je een heel verhaal uitspelen. Doordat we voor zo veel verschillende doelgroepen werken, moet je jezelf blijven uitdagen.

In het St. Antonius Ziekenhuis in Nieuwegein liggen regelmatig pubers met anorexia. Ze zijn in levensgevaar, er mag geen gram meer af. De deur van de wc is op slot, de wasbakken in de kamer zijn afgeplakt, er is camerabewaking. Alles om ervoor te zorgen dat ze hun eten niet uitspugen. Ze zijn vaak ontzettend gewiekst en zoeken allerlei manieren om te bewegen, calorieën te verbranden.

Als wij langskomen, zien ze dat soms als een uitgelezen kans. Je merkt al snel dat ze het spel proberen te sturen. Dan zitten ze in de speelkamer met een pedagogisch medewerker en zeggen ze bijvoorbeeld: ‘Kom, ik ga mijn tekeningen aan je laten zien in mijn kamer.’ Dat betekent dat ze weer tien meter kunnen bewegen om die calorieën maar kwijt te raken. Op zo’n moment moet je het spel ombuigen. ‘We komen binnenkort wel even langs en dan nemen we een opschrijfblokje mee zodat we een recensie kunnen schrijven over je kunstwerk’, zeg ik dan. Je moet scherp zijn. Pedagogisch sterk. Ik vind dat superinteressant en ik denk dat mijn tien jaar ervaring als clown hierbij goed van pas komt.

Ook voor dit soort kinderen is een clownsbezoek waardevol. Er hangt zo’n zwarte wolk om ze heen. Ze mogen niets, moeten van alles, hebben vaak radeloze ouders. Ik maak het nooit mooier dan het is en bevestig dat ze in een ellendige situatie zitten, ik bedek het niet met een suikerlaagje. Het mag er gewoon zijn.

Opvallend vaak zijn het trans-kinderen, non-binair of queer. Ze zijn vaak gepest, mogelijk vanwege hun ‘anders’ zijn. Ik ben zelf ook queer en heb een regenboog op mijn kostuum. Ik hoop dat ze zich daardoor meer verbonden met me voelen. Als ik er ben, is er niets dat moet. We kunnen ook gewoon samen zitten en de kamer bekijken. Even weg van de bezorgdheid van de mensen om hen heen en de stem in hun hoofd die ze kwaad doet.