‘Zo waardevol als je iemand even uit de situatie kunt halen’

“Jaren voordat ik als CliniClown Stoet begon, was ik al donateur. Ik zag reclames op tv of hoorde verhalen van anderen, en dacht telkens: wat een mooie vorm van contact. Theater was al mijn ‘medium’, dus hoe gaaf zou het zijn om dat in te zetten om kinderen afleiding en ontspanning te bieden? Toen ik op een moment even geen werk had en audities voor CliniClowns voorbij zag komen, besloot ik het toch te onderzoeken. Ik dacht: misschien pas ik hier wel.

Ik had dramatherapie gedaan, waarbij je spel en theater gebruikt om mensen te helpen. Dat vind ik zo'n bijzondere combinatie: spel inzetten als middel. En dat is precies wat het werk als CliniClown voor mij zo bijzonder maakt. Spelen met plezier en diepgang. Zoals ik altijd zeg: “Ik vind spelen heerlijk, maar het moet wel méér zijn dan entertainment. Het moet diepere laagjes hebben.”

Het ontstaan van Stoet

Tijdens de opleiding tot CliniClown mocht ik mijn eigen clownspersonage ontwikkelen. Dat proces vond ik zó waardevol. Mijn clown Stoet is een beetje een kwebbelkous, stevig in haar schoenen, maar met een open hart. Een tikkeltje georganiseerd zelfs – iets wat ik eerst spannend vond. Tot mijn coach zei: “Het is juist mooi dat Stoet die stevigheid en organisatiedrang heeft. Dat mag er gewoon zijn, op een clowneske manier.”

De opleiding was voor mij ook een oefening in loslaten. Je weet nooit wat er in een contactmoment gebeurt; dat ontdek je pas in het spel, in het hier en nu. Je moet jezelf openstellen. Zuiver luisteren en kijken naar wie je voor je hebt. En dat leer je pas écht als je meeloopt met collega-clowns. Je bent dan een soort vlieg op de muur. Je ziet van dichtbij hoe verschillend kinderen reageren, soms ook anders dan je op voorhand dacht, en hoe je daar op een zachte, intuïtieve manier op inspeelt.

Hoogtepunt van mijn week

Het mooiste moment van mijn week? Spelen op de downpoli, samen met mijn clownsmaatje Nop, in het Alrijne Ziekenhuis in Leiderdorp. Kinderen met het syndroom van Down komen hier regelmatig langs, vaak al vanaf jonge leeftijd. Ze kennen ons, de clowns zijn een vaste waarde geworden. Wij spelen in de wachtruimte, maar artsen schakelen ons ook geregeld in tijdens de onderzoeken.

Ik herinner me een jongen bij de fysiotherapeut. Ze probeerde hem te laten springen en op één been te staan. Het lukte gewoon niet. Toevallig liepen we voorbij, spelend met een stuiterbal. We gingen zelf stuiteren. Het werd een spel, een wedstrijd: kijk eens hoe goed ik kan springen! Op één been! Oh nee, ik val om! Natuurlijk deed hij het beter. Hij glunderde van oor tot oor. Vanuit plezier en spel lukte het wél.

Rustiger

Soms worden we ook gevraagd bij spannende momenten. Zoals bij een jongetje van drie, waar bloed moest worden afgenomen. De pedagogisch medewerker vroeg ons even langs te komen. Mijn clownsmaatje zong een rustig liedje speciaal voor hem, terwijl ik een dansje deed met gekleurde sjaaltjes en bellen blies. Hij werd zichtbaar rustiger. Hij had even iets om bij weg te dromen.

Schakelen

En dan die ene keer in het OLVG-West, waar we een jongetje zagen dat heel druk was, helemaal opging in een gouden slinger. Ik dacht eerst: dit wordt een energieke ontmoeting. Maar al snel merkte ik: dit jongetje heeft waarschijnlijk autisme. Ons eerste idee (veel energie) werkte juist niet. Dus schakelden we. Mijn maatje speelde een zachter deuntje, we gingen door onze knieën en ik spiegelde zijn spel met een doekje. Langzaam maakte hij contact.  

Toen ik uiteindelijk mee mocht spelen met zijn slinger, wist ik: nu zijn we echt samen. En doordat hij zich op zijn gemak voelde, kon de verpleegkundige hem wegen – iets wat eerder nauwelijks lukte. Mooi hoe zorg en clownswerk dan samenkomen.

Rollen omdraaien

Wat ik prachtig vind aan dit werk, is dat kinderen zelf ook de regie kunnen nemen. Zo zat ik laatst naast een meisje van dertien, samen met een nieuw clownsmaatje. We deden een goocheltruc – of nou ja, míjn maatje deed de truc, ik wist van niks. Of dacht dat ik alles wist. Maar het doekje verdween – en ik zag het niet, maar zij wél. Ze fluisterde dat het in de prullenbak lag. Ze had ons door. Ze voelde zich slim, ze was de winnaar. Ze straalde. De rollen waren omgedraaid: het meisje was de slimste, wij de sukkels. Heerlijk als dat gebeurt.

Spelen vanuit verbinding

Spelen is iets natuurlijks. Je spreekt iets aan wat bij iedereen ergens zit. Blijkbaar zorgt dat ervoor dat je iemand even uit de situatie haalt. Je hoeft niets te forceren. Het ontstaat in het moment. En als dat lukt, al is het maar voor even, dan voel ik: dit is waarom ik het doe.”