‘Een fijne ervaring werkt de hele dag door’

“In ons verpleeghuis aan de rand van het centrum van Amersfoort wonen 108 mensen met de diagnose dementie, verdeeld over negen woongroepen. Eens in de twee maanden komen de CliniClowns op bezoek. Eerst alleen in de middag, nu zijn ze er de hele dag. Ze zijn kind aan huis, we hoeven eigenlijk vooraf niet meer veel instructie te geven, er is zo’n vertrouwensband. Alleen als er echt bijzonderheden zijn, bespreken we die. Dat is zo gegroeid, ze weten inmiddels wat wel en niet werkt en bij wie.

Een van onze bewoners is altijd blij als de clowns komen, hij gaat helemaal mee in hun spel, zo leuk om te zien. Dan kan het spel ook best wat ‘groter’ zijn, hij vindt het heerlijk om even lekker gek te doen met ze. Mensen hebben soms een verkeerd beeld van wat er gebeurt. Niet het clowneske staat op de voorgrond, maar het maken van contact. Mensen met dementie vinden dat laagdrempelige contact op een rustige, speelse manier heel prettig.

Wij worden vaak verrast door wat we zien gebeuren. Een mevrouw waarvan we dachten: zij vindt de CliniClowns vast niks, vond het geweldig en zat enorm te lachen. We wilden ook graag eens kijken hoe een bewoonster zou reageren die altijd in bed blijft liggen. Eerst was het: ‘Ga maar weer weg, dat hoeft allemaal van mij niet hoor.’

Ik ging toen bij haar op bed zitten, de clowns bleven op een afstandje. Ik zei: ‘Wat jammer, ik heb iemand voor je meegenomen.’ Een van de clowns kwam dichterbij, heel rustig. Ze keek hem aan en opeens zei ze: ‘Wat heeft u een mooi jasje!’ Vervolgens ontspon zich een gesprek en uiteindelijk liep ze met de wandelwagen en de pop die de clown bij zich had over de gang. Ik had de tranen in mijn ogen staan, zo mooi.

De clowns kijken goed wat er kan bij iemand: kan ik een grapje maken of moet ik het op een andere manier aanpakken, een liedje misschien? Ze zoeken naar een manier om iemand te raken en dat contact te maken. Bewoners laten zich hier meestal graag toe verleiden. Ja, het is een kwestie van verleiding: ga ik mee in de gekkigheid en vrolijkheid? Je ziet soms mooie verhalen ontstaan, zoals toen de clowns de post bij zich hadden. Mensen mochten een brief aan iemand voorlezen, ze gingen er helemaal in mee. Met een grapje, maar soms ook best serieus.

Het moment van contact kan klein en haast onzichtbaar zijn: even een ballonnetje teruggooien en oogcontact maken is voor die mijnheer die niet meer praat al bijzonder. Dat is dan net zo waardevol als een heel spel waaraan iedereen meedoet. Er ontstaat altijd luchtigheid op de afdeling als ze er zijn, vrolijkheid, gezelligheid. Mensen gaan meedansen of zingen, iemand anders krijgt de slappe lach.

De CliniClowns hebben gewoon echt toegevoegde waarde. Bewoners krijgen onvoorwaardelijke aandacht, zijn even in een andere wereld, de wereld van spel. En zo’n fijne ervaring werkt soms de hele dag door. Gezien worden is voor iedereen belangrijk, maar zeker voor onze bewoners.”