‘Alleen het nu telt’

“In het Nijmeegse Amalia Kinderziekenhuis stappen we voorzichtig binnen bij een zeer kwetsbaar meisje. Haar kamer is behangen met foto’s, kaarten en tekeningen, overal ballonnen. Zijn we welkom? Haar ouders wenken ons. Kom maar. Het meisje ligt stilletjes in bed, volgt ons met haar ogen. ‘Ik wil ook een plekje op die vrolijke muur’, zeg ik tegen mijn clownsmaatje Tip. Die begint meteen te passen en meten. Misschien in de breedte? Op de kastdeur? ‘Nee gekkie, die kan dan toch niet meer open! Bovendien, je gaat mij toch niet aan de muur vastplakken? Ik bedoel een foto van mezelf!’ 

Het meisje tilt haar vinger op en wijst naar kaarten van andere CliniCowns. Daar wil ze Tuut hebben. ‘Hier?’ Nee, daar, wijst het vingertje beslist. Even later hangt mijn kaart netjes links van het rijtje. Iedereen blij. Dit soort momenten raken me. Zo heftig en breekbaar. Dat gevoel blijft lang na dit bezoek hangen en tegelijkertijd voel ik dankbaarheid dat we dit moment mochten delen. Met het meisje zelf, maar ook met haar ouders en zusje. 

Juf Jacobine op mijn basisschool is de reden dat ik dit werk nu doe. Zij heeft me ‘aangezet’. Elke woensdag ging alles aan de kant voor een clownsles. Vanaf dat moment wist ik: dít ben ik. Ik zat in een bandje, deed kinderfeestjes, een klucht in mijn dorp, sketches bij de vakantiebijbelclub, later – en nog steeds – speel ik bij jeugdtheatergroep De Vliegende Speeldoos. Alles wat op mijn pad kwam qua spelen, pakte ik aan. 

Tijdens de opleiding Sociaal Pedagogisch Werk ontdekte ik dat ik het werken met gehandicapten geweldig vond. Ik deed de opleiding tot theaterdocent, gaf dramalessen op een middelbare school en wist: dit is het niet voor mij. Het was tijd om de droom die ik al mijn hele leven bij me droeg uit te laten komen. Zorg en spel combineren. Ik word CliniClown.  

Dat is nu al bijna vijftien jaar geleden en ik geniet sindsdien elke dag van mijn werk. Elke week sta ik met twee clownsmaatjes met de voorstelling ‘Speel je mee’ in een klas met zeer moeilijk lerende kinderen. Het is prachtig om te zien hoe ze uit hun schulp komen. Zoals een meisje dat dicht tegen de onderwijs-assistente aanzat, in het begin durfde ze niet te kijken.

We lieten haar met rust, stukje bij beetje bloeide ze open, even een blik, een klein contactmoment. Uiteindelijk kwam ze de vloer op met de andere kinderen. De angst was weg. Niks moet tijdens onze improvisatievoorstellingen, maar als zoiets gebeurt vind ik het wel te gek. Zo ontroerend. 

Leerkrachten zijn vaak onder de indruk van wat zo’n voorstelling teweeg kan brengen. Hoe vaak horen we niet: ‘Dat doet hij normaal nooit.’ Wij kunnen kinderen open benaderen, er is geen verleden en geen toekomst, alleen het nu telt. Ons spel draait om aanvoelen, wat heeft een kind nodig. We spelen soms dichtbij, soms veraf, groot en klein, net over de grens heen en dan weer terug, het komt soms op de millimeter.

We spelen ook elke week op de nierdialyse. Kinderen zitten vast, kunnen niet veel. Wij proberen ze in tien of twintig minuten toch even de regie te geven. Zoals dat jongetje dat altijd naar de voorkant van zijn bedje schuift als wij komen. Hij roept ‘go’ en dan komen Tip en ik in beweging, roept hij ‘stop’ dan staan we meteen stil. Met ons spel zoeken we zo binnen de beperkingen van de situatie naar de vrije ruimte om te spelen, hoe klein die ook is.