De impact van de clowns

Al 29 jaar lang (in november 30 jaar!) gooien CliniClowns de regels en rollen in het ziekenhuis een beetje overhoop, door zich met humor te richten op het welzijn, op de persoon achter de patiënt. Ze nemen mensen mee naar een andere wereld waarin afhankelijkheid en machteloosheid worden losgelaten en de regie weer bij de persoon zelf ligt. Even niet ziek of beperkt, maar vooral jezelf zijn. Even geen verdriet of stress, maar ruimte voor ontspanning en lol.

De impact daarvan is niet onopgemerkt gebleven. In 1993 speelden de eerste twee clowns in het Emma Kinderziekenhuis in Amsterdam, op initiatief van professor doctor Voûte (hoofd afdeling kinderoncologie). In 2021 zetten 106 professionele clowns zich in voor zieke kinderen, mensen met een beperking en mensen met dementie. Steeds meer zorginstellingen vragen om de inzet van CliniClowns, als professionele aanvulling op de (medische) zorg. Op verzoek van specialisten bijvoorbeeld, als onderdeel van een behandelplan voor kinderen. Hoewel de focus hierbij op een persoonlijk bezoek van de clowns ligt, bleek ook online contact in 2021 – het jaar van meebewegen, samen met de zorginstellingen – veel impact te hebben. Daarom zullen we online spel in de toekomst blijvend breder inzetten.

Medisch pedagogisch zorgverlener Sara te Brinke van Streekziekenhuis Koningin Beatrix in Winterswijk: “De clowns zijn een verrassingselement, ze halen de kinderen even uit het ziek zijn. En dat werkt ook bij hun ouders, zag ik laatst weer. De moeder, die veel stress had, kon weer even lachen. Elke seconde heeft dan waarde. Clown Zabor stemt haarfijn af op de sfeer die hier hangt en onze manier van werken. Het is bijna alsof hij onderdeel is van ons team, hij past hier perfect.”

In ziekenhuizen & instellingen
In overleg met artsen en verpleegkundigen komt CliniClowns met een rode neus op bezoek in het ziekenhuis. Elk kind krijgt persoonlijk bezoek van de clowns met hun volle aandacht. Precies afgestemd op de situatie van het kind op die dag en op dat moment. Bij de een pakken de clowns flink uit en duiken ze samen een fantasiewereld in, bij de ander spelen ze voor een glimlach. De clowns komen ook geregeld in hospices, gespecialiseerde klinieken en revalidatiecentra.

Op zorglocaties voor kinderen met een verstandelijke en meervoudige beperking
De (vaak muzikale) improvisatievoorstellingen die CliniClowns bij kinderdagcentra, mytyl/tyltylscholen en dagbestedingscentra geven, prikkelen de zintuigen van de kinderen en spreken hun talenten aan. De bezoeken worden goed afgestemd met de scholen en instellingen; zo kunnen we meer betekenen voor de kinderen en soms zelfs zorgen voor sprongen in hun ontwikkeling.

“Na al die tijd hier word ik nog steeds geraakt door hun interacties met de kinderen. Als groepsleiders kijken we altijd goed mee omdat we zo kunnen leren voor ons eigen werk, dit geeft ons telkens weer nieuwe handvaten.”
Arijanne van Schaik - groepsleider Kinderdagcentrum De Vlindervallei

In het (voortgezet) speciaal onderwijs
Door een interactieve spelvorm voor kleine groepen laten de clowns kinderen loskomen uit hun alledaagse situatie. De kinderen worden uitgedaagd om op avontuur te gaan: ze bedenken zelf het verhaal én spelen de hoofdrol. Vanwege de coronamaatregelen zijn in 2021 voor kinderen veel online voorstellingen verzorgd en hebben clowns geregeld buiten voor het raam gespeeld.

Via de CliniClowns App
De clowns komen niet alleen op afspraak in bovenstaande locaties op bezoek, maar ook ‘live’ op andere momenten wanneer kinderen daar behoefte aan hebben. Bijvoorbeeld tijdens het wachten in het ziekenhuis bij langdurige behandelingen, zoals dialyse of chemokuur, en voor kinderen die thuis zitten. Elke doordeweekse dag zijn clowns online in de CliniClowns App. Kinderen kunnen dan onder andere videobellen met de clowns en liveshows bekijken. In 2020 hebben we veel extra aandacht op onze app gevestigd in de media en bij zorginstellingen, zodat we zieke kinderen in het ziekenhuis of thuis en kinderen met een beperking nog steeds konden bereiken. De app is hierdoor bekender geworden. In 2021 maakten dan ook veel meer kinderen gebruik van de app, zeker in de periodes van lockdown. En nieuw dit jaar: kinderen kunnen ook een belafspraak maken.

Een van de nieuwe aanmeldingen was die van Thije. Omdat de buikoperatie die hij nodig had alleen in Duitsland kon worden uitgevoerd, lag hij daar weken in het ziekenhuis, ver weg van zijn familie, op een plek waar niemand zijn taal sprak. Hij voelde zich eenzaam en kon wel wat afleiding gebruiken. Die kreeg hij! Wat heeft hij gelachen, met CliniClown Ulu op de app.

In zorginstellingen
Eén op de vijf mensen in Nederland krijgt te maken met een vorm van dementie. Dat gaat vaak samen met verdriet, angst, onmacht, verwarring en eenzaamheid. In goed overleg met zorgprofessionals komen clowns in duo’s op bezoek in verzorgingshuizen. Ze laten mensen met creativiteit, muzikale improvisatie en respectvol een-op-een contact ontspannen. Het isolement wordt doorbroken, de eenzaamheid verzacht. In 2021 konden de clowns gelukkig weer veel binnenspelen. Was dit door coronabeperkingen even niet mogelijk, dan keken we naar wat er wél kon, bijvoorbeeld buiten of op afstand spelen.

“Dag mevrouw van Hoorn!” Clowns Lou en Bonkie stiefelen de kamer van mevrouw binnen in een Rotterdams verzorgingscentrum. De CliniClowns spelen hier elke twee weken voor de bewoners met dementie. In coronatijd videobelde mevrouw regelmatig via de CliniClowns App. En ook toen Bonkie op een hoogwerker voor haar raam speelde, vond ze het geweldig. Vanochtend is ze wat afwachtend. “Ik moet zo naar mijn moeder. Weten jullie misschien waar ik ben?” Als de clowns een liedje inzetten met de ukelele, ontstaat een vrolijk dansje met vier handen. Lou en mevrouw verliezen zich in het moment, ze straalt. Activiteitenbegeleidster Miranda: “Ze vergeet haar zorgen. Mensen kunnen door het clownsspel even alle spanning loslaten. Ik zie met eigen ogen hoe belangrijk de clowns zijn voor het welzijn van onze bewoners.”